საზოგადოებრივი მაუწყებლის კონცეფციის მონახაზის შესახებ (ზვიად კირტავა / სოლომონ თერნალელი)

მეგობრებო, ზოგიერთმა თქვენთაგანმა ალბათ იცის, რომ მონაწილეობას ვიღებ საზოგადოებრივი მაუწყებლის საბჭოს არჩევნებში.

მადლობელი ვარ სამეურვეო საბჭოს საკონკურსო კომისიისა, რომ მათ ჩემი მოკრძალებული ღვაწლი, დოკუმენტები და გამოსვლა დადებითად შეაფასეს და როგორც ახლახანს გავიგე, 27 შერჩეულ პიროვნებაში ჩემი გვარიც არის!

მართლაც დიდ წარმატებად მიმაჩნია ეს, თუ გავითვალისწინებთ, რამდენი ღირსეული პიროვნება იღებდა მონაწილეობას ამ კონკურსში! ახლა საბოლოო სიტყვა პარლამენტზეა, რომელიც კომისიის 9 წევრს შეარჩევს…

აქვე მინდა გითხრათ, რომ ძალიან გვიან – ფაქტიურად საკონკურსო დოკუმენტების ბოლოს დღეს – 12 დეკემბრის ნაშუადღევს გადავწყვიტე მონაწილეობის მიღება და სტუდენტების და რეზიდენტების გადამკიდე მხოლოდ 4 საათზე მოვხვდი კომპიუტერთან, ამიტომ ძალიან ცოტა დრო მქონდა, რომ ან ჩემი ქართული CV მომეყვანა წესრიგში და ან – კონცეფცია მომემზადებინა, უბრალოდ სიჩქარეში 16 პუნქტი ჩამოვწერე და კონკურსის ვადამდე 11 წუთით ადრე მოვასწარი ამ და მობილურზე გადაღებული დოკუმენტების (დიპლომები, შრომის წიგნაკი…) გაგზავნა პარლამენტის ელ-ფოსტაზე.

მერე, რომ ჩავუჯექი, გაცილებით ნორმალურად დავწერე კონცეფციის მონახაზი, მაგრამ სამწუხაროდ, მისი სრულყოფილად წარდგენის შანსი 5-7 წუთიან პრეზენტაციაზე არარეალური იყო. თუმცა ნაწილობრივ, კითხვებზე პასუხის დროსაც მომეცა ამის შანსი… არ ვიცი, როგორ დამთავრდება ეს კონკურსი, ჩემთვის ამ 27 არჩეულში მოხვედრაც წარმატებაა, მაგრამ მინდა, რომ თქვენც გაგიზიაროთ ის, რას ვფიქრობ საზოგადოებრივი მაუწყებლის გაუმჯობესების და ჩვენი საზოგადოების განვითარების საჭირბოროტო საკითხებზე – ერთი არატელეპროფესიონალი მოქალაქე…

====================================

გამოგიტყდებით, რომ სერიოზულად არ მიფიქრია განაცხადის შემოტანა – 12 დეკემბრამდე, როცა საბჭოს შემრჩევი კომისიის შემადგენლობა გავიგე. მაგრამ კომისიის შემადგენლობამ მაფიქრებინა, რომ არჩევანი წინა წლებისაგან განსხვავებით ახლა ნამდვილად გაცილებით სამართლიანი იქნება. ეტყობა, ბევრმა სხვამაც ასე იფიქრა, რადგან ასეთი კონკურსი – 7:1-ზე – მას მერე არ მახსოვს, რაც 70-იან წლებში სამედიცინო ინსტიტუტის სამკურნალო ფაკულტეტზე ვაბარებდი. 🙂

აღარ დავიწყებ სათითაოდ იმ აქსიომების გამეორებას, რაც უკვე დავწერე კონცენფციის იმ პირველ ვერსიაში – 16 პუნქტისაგან რომ შედგება, და რომელიც საბუთების გაგზავნამდე დარჩენილ ცაიტნოტში სულ რაღაც 40 წუთში დავწერე. ამ პუნქტებს, რა თქმა უნდა, არ ვემიჯნები! უბრალოდ, კონცეფციის ფორმა ჩემს დაწრდგენილ დოკუმენტს არ აქვს და ისე სისტემატიზირებული არ არის, როგორც უნდა იყოს…

საერთოდ კი არ ვიცი, რამდენად სწორია თუნდაც ამ ვერსიისათვის, რომელიც უკვე მოგვიანებით შევადგინე და მინდა დღეს წარმოგიდგინოთ, კონცეფციის დარქმევა… ალბათ, უფრო მონახაზია, ან – „ხედვები“…

1) საზოგადოებრივი მაუწყებლის მისია მე ასე მესმის: სიახლე, სიმართლე, ობიექტურობა, ინტერაქტიულობა – საზოგადოების და ქვეყნის სამსახურში

2) ძირითადი ამოცანები ცნობილია – ინფორმირებულობა, განათლება და გართობა…

3) განმასხვავებელი ფაქტორები: თავიდან ვიფიქრე, რომ ამდენი გართობაზეორიენტირებული და მძლავრი ფინანსური რესურსის მქონე კერძო სატელევიზიო არხის პირობებში ეს „გართობა“ სულაც ხომ არ შევატოვოთ მათ ხელში- მეთქი, მაგრამ მერე ვერ „გავწირე“, რადგან გართობის გარეშე ზედმეტად დიდაქტიკური-მენტორული გამოვიდოდა, რეიტინიგის აწევაც გართულდებოდა, და ვიფიქრე, რომ სხვანაირი გართობა უნდა მოვიფიქროთ! და ასე მივედი იქამდე, რომ საზოგადოებრივი არხის პრიორიტეტი უნდა იყოს განსხვავებული, ე.წ. „გემოვნებიანი გართობა“. ხოლო აქედან მივედი საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ ქვაკუთხედამდე:

3ა) საზოგადოებრივი არხის მთავარი ფუნქცია გემოვნებიანობის ხელშეწყობა, საზოგადოების განათლება და უკეთესი გემოვნების ჩამოყალიბება უნდა გახდეს!

კონკრეტულად რას ვგულისხმობ: – ძალიან უცნაური იქნება, რომ შეიკრიბოს სამეურვეო საბჭოში „9 განრისხებული პიროვნება“ და საზოგადოებას დაუწყონ ჭკუის სწავლება… გემოვნების ჩამოყალიბების კურსები გახსნან და სერტიფიკატები ბეჭდონ. მით უფრო, რომ სწორედ „ახალი ადამიანის“ აღზრდის ნეობოლშევიკურ-იმპერატიული სურვილი, ალბათ, მიგვაჩნდა, თქვენც, მეც და მრავალ სხვა კანდიდატსაც წინა ხელისუფლების სერიოზულ შეცდომად.

რა თქმა უნდა, სამეურვეო საბჭო ვერ იქნება პროკრუსტეს სარეცელი საზოგადოების გემოვნებისთვის. მიდგომა უნდა იყოს კარდინალურად განსხვავებული. საზ. მაუწყებელმა საზოგადოებას უნდა შესთავაზოს არენა სამოქალაქო დებატებისათვის სწორედ ამ მაღალი (ან, მინიმუმ – უკეთესი) გემოვნების ჩამოსაყალიბებლად!

3ბ) მეორე ქვაკუთხედი – საზოგადოების აქტიურობის წახალისება, დისპუტები/დებატები და ინტერაქტიულობა, საზოგადოების ფართო ფენების ჩართვა – იმის გამორკვევაშიც – რა და როგორ გვინდა, და მერე – ამ ყველაფრის გაშუქებაშიც… საზოგადოებრივ მაუწყებელი უნდა იყოს – საზოგადოებისათვის და საზოგადოება უნდა წარმოჩნდეს საზოგადოებრივ მაუწყებელში.

სწორედ თოქ-შოუს (თუმცა ეს ტერმინი ძალიან გაუფასურდა) ანუ სამოქალაქო-პროფესიული დისპუტის ტიპის დებატებში, რომელიც სასურველია არხის განახლებული და ფუნქციონალურად თანამედროვე ინტერნეტ-გვერდის და ფეისბუქის აუდიტორიის ჩართვითაც იყოს გამორჩეული, უნდა მოხდეს თანდათანობით ჩვენი დღევანდელი საზოგადოების შემღვრეული რიტორიკის, დისკუსიების ტემბრის დაწმენდა, კამათის გრადუსის დაწევა და სასურველ ნორმამდე მიყვანა… სწორედ ასეთ არენაზე თვალსაჩინოდ და თანდათან უნდა მოხდეს საზოგადოების დარწმუნება – არგუმენტის და მსჯელობის ძალით (და არა დიქტატით და კარნახით!) რა არის სწორი და რა – არასწორი, სად მთავრდება სიმართლე, გამჟღავნდეს – სად არის გულწრფელობა და პროფესიონალიზმი, და სად – ბლეფი და დემაგოგია. და აი ასე მოვახერხებთ თავად სამოქალაქო აქტივობის საშუალებით საკითხების გადაჭრის ინიცირებასაც და თავად ამ სამოქალაქო საზოგადოების აქტივაციასაც. იმედია, გემოვნების გაუმჯობესების წახალისებასაც მოვახერხებთ.

3ბ) მესამე ქვაკუთხედი – რას უნდა შეეხებოდეს დებატები? – ყველაფერს, რაც გვტკივა!

მინდა გითხრათ, რომ ცოცხალი ორგანიზმის ცხოვრებაში ტკივილი საშინელი სტრესული ფაქტორია, მაგრამ ამავდროულად ტკივილი ასრულებს ძალიან მნიშვნელოვან როლს. ის არის არასასიამოვნო, მაგრამ აუცილებელი ინდიკატორი, სიგნალი, რომელიც გვეუბნება, რომ რაღაც არ არის წესრიგში. და მხოლოდ იმ ორგანიზმს ან იმ საზოგადოებას აქვს გადარჩენის სერიოზული შანსი, ვინც ამ სიგნალს დროულად და სწორად აფასებს და სათანადო ყურადრებას აქცევს.

ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ამ პროფესიულ-სამოქალაქო ტიპის დებატები შეეხოს ყველაფერს, რაც გვტკივა (ან უნდა გვტკიოდეს!) – დევნილები, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირები, მიუსაფარნი, სკოლის გარეთ დარჩენილი და უდედმამო ბავშვები, სოფლის და მთიანი რეგიონების მაცხოვრებლები, პენსიონერები, მარტოხელა დედები, სხვადასხვა სახის უმცირესობები, უმუშევრები, ავადმყოფები, მიგრანტები, ტრეფიკინგის მსხვერპლნი, სტიგმატიზირებული პირები და ფენები!.. ადამიანები, ვისაც თანადგომა ჭირდება, ვისაც ჩვენი ყურადღება ჭირდება… ხალხი, ბუნება, ეკოლოგია, ისტორია, კულტურა, სოფლის მეურნეობა, ქართული ჯარი, და – ქვეყანა (საიდანაც ხალხი, სამწუხაროდ, დღემდე გარბის!)

ოღონდ ეს არ უნდა იყოს „გადაცემა გადაცემისათვის“, უნდა შევეცადოთ, რომ მათ ჰქონდეთ follow-up, როდესაც ჩვენ შევეცდებით, მსმენელს ვუამბოთ, რა ხდება იმ თემაზე, რაც განვიხილეთ 1, 3 თუ 6 თვის წინ. და ეს სიუჟეტის გამოძახილი უკვე უნდა იყოს სახელისუფლებო პირებისა კომენტარების მოსმენით და იმის განხილვით, რამდენად სწორი იყო ჩვენი მიდგომები და რამდენად თანხვედრილი და დროული – ხელისუფლების ქმედებები… სხვანაირად ჩვენი ინტერესი და ტკივილის თანაგრძნობა მხოლოდ პიარისთვის გამიზნულ ქმედებას დაემსგავსება…

4) კადრები! – მთლიანობაში, კადრების ოპტიმიზაცია არ მიმაჩნია გამოსავლად. უფრო – ტრენინგების მეშვეობით პროფესიული სტანდარტების ამაღლება. და მაინც კარგი იქნებოდა რამდენიმე ახალი სახის – წამყვანების აყვანა შტატში, ცოტა ბრენდინგი არ გვაწყენდა… კარგი იქნება, ყოველ გადაცემას ორი მორიგე წამყვანი ჰყავდეს. ვფიქრობ, კონკურენცია კარგი წამახალისებელია. ნელ-ნელა თემატიკის მეტნაკლებად „სპეციალიზიაციაც“ შეიძლება ამ თოქ-შოუებში.

5) პროფესიონალური ვექტორი (პროფესიონალთა კლუბი) – გადაცემის წამყვანი და გადაცემის ექსპერტები… გადაცემის წამყვანები ვახსენე. მაგრამ არანაკლებ და იქნებ გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანია საზოგადოებისთვის პროფესიონალების აზრი, რომლებიც გადაცემების თანაწამყვანის როლს ითამაშებენ. არაა აუცილებელი, რომ ყოველთვის ერთიდაიგივე ადამიანები ასრულებდნენ ამ როლს. პირიქით… ხშირად საქმის მცოდნე და ნიჭიერი ადამიანები არ არიან ძალიან ცნობილნი და საზოგადოებრივი მაუწყებლის როლია აღმოაჩინოს ასეთი ადამიანები და გამოიყვანოს თოქ-შოუების ასპარეზზე, მისცეს მათ ახალი ხედვების და პერსპექტივების წარდგენის შანსი. სხვათა შორის, დღეს კანდიდატებად წარმოდგენილი ადამიანების უმრავლესობა, ალბათ საკმაოდ კარგად შეასრულებს ამ როლს, და ამ პროფესიონალთა კლუბიდან შეიძლება შეიქმნას გარკვეული მრჩეველთა საბჭო, რომელიც სამეურვეო საბჭოსთვის საკონსულტაციო როლსაც შეასრულებდა…

თავისთავად ჭეშმარიტებაც და უკეთესი გემოვნებაც ცვლადი კატეგორიებია. თუმცა არის რაღაცეები, რაც უეჭველად მარად დარჩება ამ ორივე რანგში – რუსთაველი იქნება ეს, შექსპირი, ვივალდი თუ ბოტიჩელი… და სწორედ ამ და მსგავსი მარადიული ღირებულებების გაცნობიდან და ცოდნის და აზროვნების განვითარებით უნდა დავიწყოთ სიარული იმისაკენ, რაც ჩვენი ზეამოცანა უნდა იყოს – განათლებული, განვითარებული, კულტურული და პოტენციურად – უკეთესი საზოგადოებისაკენ, სადაც განათლება, კულტურა, რწმენა და თავისუფლება სასურველია, ერთმანეთის შემავსებელი კატეგორიები გახდეს, და არა – გამომრიცხველი…

როგორ?

6) ძირითადი ვექტორი – განათლება და კულტურა

ძალიან მნიშვნელოვანია, ყველაზე მნიშვნელოვანი – განათლება! და ჩვენი განათლება დღეს სავალალო დღეშია. ის, რომ გვყოლია რუსთაველი და გურამიშვილი, ვერაფერი სალბუნია ჩვენი განათლების დღევანდელი სიმწირის დასაფარავად. საგანმანათლებლო-შემეცნებითი პროგრამები, თან ისე მოფიქრებული და განხორციელებული, რომ ცოდნის მიღების ინტერესს გააღვიძებს, სწორედ ეს უნდა იყოს საზოგადოებრივი არხის მთავარი პრიორიტეტი. აქვე უნდა დაემატოს კულტურის სფეროს საგანმანათლებლო-შემეცნებითი პროგრამები. არ ვარ იმის იმედზე, რომ ეს თავიდანვე მხოლოდ, და ძირითადად ქართული პროგრამები იქნება. არის საკმაოდ დიდი რესურსი BBC-ის, Discover-ის, National Geographic-ის, ARTE-ს და სხვა არხებზე და ეს უნდა გამოვიყენოთ!

ძალიან ძვირია? შევიძინოთ ცოტა უფრო ძველი პროგრამები და გადაცემები, ჩვენთვის ჯერჯერობით ესეც საკმაოდ ახალი იქნება. რა თქმა უნდა ისტორიაზე და ეროვნულ კულტურაზე ჩვენი ორიგინალური პროგრამების მომზადებაც უნდა დავიწყოთ. საინტერესო იქნება ჩვენი მუზეუმების გამოცდილების და მდიდარი მასალების აქტიურად გამოყენება. ტელევიზიის ამოცანა არაა ჩაანაცვლოს კულტურის მთელი ტრადიციული პლასტი – უნდა ვუბიძგოთ ადამიანებს (მოზარდ თაობას), რომ მათ გაეღვიძოთ ან დაუბრუნდეთ თატრებში, მუზეუმებში, გამოფენებზე სიარულის სურვილი და ტრადიცია! ამაზე უნდა დამყარდეს სწორედ ამ ტიპის ორგანიზაციებთან აქტიური თანამშრომლობა, რაც ორმხრივ სასარგებლო იქნება.

7) დებატები რელიგიის და საზოგადოების აქტუალურ საკითხებზე.

საქართველოში გვაქვს ტელეარხები, რომელიც მთლიანად რელიგიურია. არის ისეთი არხიც, რომელიც საერთოდ არ მიიჩნევს მართლამდიდებლურ რელიგიას იმის ღირსად, რომ მას ტრიბუნა დაუთმოს. ჩვენი ამოცანა უნდა იყოს, რომ მოახერხოს ისეთი ველის შექმნაც, სადაც რელიგიის, ფილოსოფიის, საბუნებისმეტყველო მეცნიერების, თეოლოგების, ათეისტების და უბრალო ადამიანების ღირსეული და ერთმანეთის პატივისმცემელი კამათის არეალი უნდა გახდეს. და ეს კამათი არ უნდა იყოს მიმართული იმისაკენ, რომ რომელიმე მხარემ სრული გამარჯვება მოიპოვოს მეორე მხარის კაპიტულაციის ხარჯზე. დისპუტის მთავარი მიზანი უნდა იყოს საზოგადოებრივი თანაცხოვრების, ჰარმონიის შენარჩუნება, შეთანხმება იმაზე, რა არის მისაღები და მიუღებელი. სხვანაირად, მძიმე პრობლემები დაგვიდგება (უკვე გვიდგას, თუმცა ხშორად ხელოვნურად ინსპირირებულიც შეიძლება იყოს) და ამაზე თვალის დახუჭვა არავის გვარგებს. რა თქმა უნდა, ძნელი იქნება! რა თქმა უნდა სხვადასხვა არხებზე იზოლირებული არსებობა და ველის მონოპოლიზაცია თითქოს უფრო ადვილი ჩანს, მაგრამ კარგად უნდა გვესმოდეს, რომ ეს გზა საზოგადოების გათიშვაზე გადის. და როგორც კატასტროფული იყო 100%-იანი ათეისტური საზოგადოების კულტივაციის მცდელობა ბოლშევიკებისაგან, ისევე მიუღებელი შეიძლება აღმოჩნდეს 100%-იანი თეისტური საზოგადოების შექმნის მცდელობა. ამის აცილების ხერხი კი ურთიერთპატივისმცემელი მსჯელობა და განსჯაა.

8) ინფორმირებულობა ევროპელობის და ევროპული ფასეულობების კუთხით

ინფორმირებულობა ასევე უნდა ეფუძნებოდეს არა მარტო ობიექტური ინფორმაციის მიწოდებას, არამედ დებატებით იმის გაზომვას, რამდენად კარგად მიდის ეს ინფორმაცია მოსახლეობამდე. ჩვენ შეგვიყვარდა საუბარი ჩვენს „ევროპელობაზე“, „ევროპული არჩევნის“ ერთადერთობაზე და არაალტერნატიულობაზე. როგორც ევროპული არჩევნის მხურვალე მხარდამჭერმა, ამავე დროს არ შემიძლია არ ვთქვა, რომ კითხვები მაქვს – არა იმდენად იმის მიმართ, რა გვინდა ჩვენ ევროპისაგან, არამედ იმაზე, რამდენად გვესმის ჩვენ ეს ყველაფერი – რა არის ევროპული არჩევანი, რა არის ევროპული ფასეულობები… იმიტომ რომ ძალიან დიდხანს, როცა ჩვენში ევროპული ფასეულობების მონოპოლისტებად თავს წარმოგვიჩენდნენ ნაციონალური მოძრაობის ფსევდოდემოკრატები, როდესაც „ნატოს“ ისეთივე მაგიურ-დოგმატური ნიმბი მიენიჭა, როგორც ადრე – „სკკპ“-ს და „კომუნიზმს“, ახლა ჩვენ საზოგადოების გარკვეულ ნაწილში ქანქარის საწინააღმდეგო მხარისკენ მოძრაობას ვხედავთ, როდესაც „დემოკრატიის“ და „ევროპელობის“, „ევროპული ფასეულობების“ ცნებებს სერიოზული დევალვაციის და შეგნებული დისკრედიტაციის მცდელობები ემუქრება. საჭიროა სწორი, და მტკიცებულებებზე დაფუძნებული ინფორმაციის მიწოდება და კრიტიკულ დებატებში ჩაბმა… სხვანაირად, სწორედ იმავე საფრთხეს შეიძლება დავეჯახოთ, როგორც კომუნიზმის მშენებლობისას, როდესაც რაც უფრო ენერგიულად გვიბიძგებდნენ იქეთ და რაც უფრო არარეალური და აცდენილი ჩანდა მიზანი და რეალობა, მით უფრო მეტად რწმუნდებოდა ყველა, რომ ეს არასწორი გზა და მიმართულება იყო. მცოდნე პროფესიონალები… ადამიანები, ვისაც საკუთარი რეპუტაცია ხელისუფლების რუპორობით არ შეულახიათ… სამართლიანი დებატები, სადაც პრორუსული, პროთურქული თუ პროამერიკული/პროევროპული ვექტორების მომხრეები საზოგადოებას დაანახებენ თავიანთ შეხედულებებს, არგუმენტებს, კონტრარგუმენტებს, და სადაც აღარ დარჩება სანავარდო ველი ნებისმიერი – ჰაიჰარად მოტანილი, უსაფუძვლო – ილუზიებისა თუ ბინძური ინსინუაციებისათვის, აი, ჩვენი საზოგადოების ინფორმირების და პოლიტიკური და განათლების ნამდვილი სკოლა…

9) სამართლიანობის აღდგენა – უნდა იყოს დებატების თუ ჟურნალისტური გამოძიების სერიოზული თემა.
ხელისუფლება ვერ მოახერხებს ამ თავის უპირველეს დანაპირებზე უარის თქმას და მოსალოდნელია, რომ მინიმუმ კიდევ ერთი წელი ეს თემა საკმაოდ „ცხელი“ დარჩეს. რა თქმა უნდა, კატეგორიულად უნდა გამოირიცხოს შურისძიების ჟინი და მოლოდინი. დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი სასამართლო, და არა – სამართლის თავადაღმსრულებელი მასა, უნდა გახდეს ქვეყნის დემოკრატიზაციის გარანტი, ხოლო ის პრობლემები, რაც არის, უნდა იყოს ტელევიზიის სერიოზული განხილვების თემა. მონანიების, მიტევების, კომპენსაციის და შერიგების საკითხები ძალიან სერიოზულად არის როგორც საფრთხე შემდგომი დაპირსპირებისა, ასევე იმედი და საყრდენი საზოგადოების შესაძლო გაერთიანებისა. ამავდროულად, ნამდვილად არ ვფიქრობ, რომ პოლიტიკა ზოგადად და თუნდაც სამართლის აღდგენა უნდა იყოს პირველი არხის წამყვანი თემა (დროის მიხედვით), ალბათ იგი მეორე არხზე უნდა იყოს, თუმცა არხების გადანაწილების ჩემეული ვერსიას ბოლოს მოგახსენებთ.

10) ურთიერთობა ხელისუფლებასთან – კრიტიკული თანამშრომლობა

აუცილებლია, რომ არსებული მთავრობა გრძნობდეს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მხრიდან ყურადღებას. სასურველი იქნებოდა, როგორც პერიოდული ბრიფინგების და მიღწევების პოპულარიზაცია, ასევე „პრეს-პრესის“ ტიპის კრიტიკული გადაცემების მომზადება. ხელისუფლება უნდა აბარებდეს ანგარიშს ხალხს! და საზოგადოებრივი არხი, რომელიც ასევე ხალხის ფულით ფინანსდება, ამ ანგარიშგების საუკეთესო ასპარეზია. ეს ანგარიშგება, ოღონდ, არ უნდა დაემსგავსოს კომპარტიის პარტიული ყრილობების ანგარიშგებებს, “одобрямс!”-ს რომ წარმოადგენდა.

უნდა გვახსოვდეს, რომ ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლების სრული დეგრადაციის დაწყებას წინ უძღოდა კრიტიკული აზრის, კრიტიკული მედიის, პერიოდული ანგარიშგების, ჟურნალისტებთან მთავრობის წევრთა შეხვედრების და წინსაწარდაუგეგმავ კითხვებზე პასუხის გაცემის, განსაკუთრებით კი – ჟურნალისტური გამოძიებების სრული გაქრობა ტელეეთერიდან. მსგავსი შეცდომის გამეორება დაუშვებელი იქნება და დათვურ სამსახურს გაუწევს თავად ხელისუფლებასაც, ქვეყანაზე რომ არაფერი ვთქვათ.

11) გართობა – პრობლემები და იმედები

დაბოლოს დავუბრუნდები ისევ იმას, რითაც დავიწყე – გემოვნებიანი გართობა. დიახ, გართობა საჭიროა. გართობის გარეშე არხს მაყურებელი მოაკლდება! ხოლო რეიტინგის, მაყურებელთა რიცხვის ზრდა ჩვენი სერიოზული ამოცანა უნდა იყოს.

ჩემს შვილს ვკითხე აზრი და მითხრა, რომ თინეიჯერებისათვის დიდაქტიკური და ლექცია-დისპუტებით სავსე არხი შეიძლება მოსაწყენი (boring) იყოს. გავმეორდები და ვიტყვი:

ა) უნდა ვეცადოთ გემოვნებიანი მომხმარებლის თანდათან ჩამოყალიბებას

და

ბ)ამავდროულად, უეჭველად უნდა გავითვალისწინოთ ამ მომხმარებლის ინტერესებიც!

რამდენიმე ალტერნატივის ჩვენების შემდეგ უნდა გავიგოთ, რაა ის, რაც უფრო მოსწონთ და რატომ! ინტერაქტიულობა უნდა გახდეს არხის წარმატების საწინდარი! რათქმა უნდა, ბრმად არ უნდა დავემორჩილოთ იმას, რასაც მომხმარებელი ითხოვს და არ უნდა დავიდეთ მასკულტურის სტანდარტზე, მაგრამ უეჭველად რაღაც ე.წ. feedback უნდა გავითვალისწინოთ კიდეც. ცდის, შეცდომების და უკუკავშირის გამოყენების გარდა არაფერი ახალი მოფიქრებული არ არის და ვერც იქნება, უბრალოდ, უკუკავშირი ხდება სულ უფრო დახვეწილი და სწრაფი. ეს ძალიან კარგია… ფეისბუქი და ტვიტერიც უნდა გამოვიყენოთ. მედია უფრო ინტეგრირებული უნდა გავხადოთ, დროული და ეფექტური უკუკავშირისათვის, ისევე როგორც მასალების უფრო ფართოდ გავრცელების მიზნით, ტელევიზიის პარალელურად, ინტერნეტი და მობილური ტექნოლოგიები უნდა გამოვიყენოთ. წარმატებული კონკურენტისგან დამარცხების თავდაღწევის ყველაზე სწორი გზა ხანდახან სწორედ მასთან ინტეგრაციაზე გადის…

გართობის გარეშე ძალიან დიდ ფენას ჩვენი საზოგადოებისა დავკარგავთ, ეს კი საზოგადოებრივი არხისათვის დაუშვებელი ფუფუნებაა. და მაინც, გარკვეულ მომენტებს უნდა შევეგუოთ. პირველი ორი წელი მაინც, არა მგონია, გვქონდეს „Voice“-ის, „ცეკვავენ ვარსკვლავების“, „ნიჭიერის“ და სხვა მსგავსი ძვირადღირებული გასართობი პროგრამების განხორციელების ფუფუნება. ამიტომ ძალიან ყურადღებით უნდა მოვეკიდოთ შედარებით მწირი რესურსების გამოყენებას. სხვადასხვა ასაკისთვის ტელევიქტორინების, ან სწორედ ამ თაობათა წარმოამდგენლების მიერ გარკვეული მოდური სიახლეების – ახალი ჰიტების, ახალი ფილმების, ახალი კონცერტების, პოპის, როკის თუ კლასიკის რეიტინგების განხილვა (თავად ახალგაზრდების მიერ!) ალბათ ასევე მიღწევადია და ახალგაზრდა თაობის მოზიდვასაც შეუწყებს ხელს. აუცილებელია უმცროსი ასაკის ბავშვების გასართობი პროგრამების შერჩევაში ბავშვთა ფსიქოლოგების ჩართვა და სხვა ქვეყნების გამოცდილების გაზიარება. ჩემი აზრით, დღევანდელი ანიმაციური ფილმები ხშირად ძალიან აგრესიულია და უარყოფითი ზეგავლენის მოტანა შეუძლია. „უმჯობესია ცოტა და კარგი!“! კარგი იქნება, ტელევიზიის ციფრული ფორმატის დანერგვის კვალობაზე საბჭო შეეცადოს, რომ ტელეგასართობი პროგრამები – ინტერაქტიულობის გამოყენებით – კომპიუტერომანიის ეფექტური კონკურენტი გახდეს.

ტექნიკური მხარეა დასახვეწი – ფეისბუქის და მობილურ აპლიკაციების გამოყენება. შეიძლება ინფორმაციების ნაწილის განთავსება ფეისბუქის გვერდზე, მოკლე კლიპების და ანონსების დაგზავნა მობილური ინტერნეტის მეშვეობით.

12) საზოგადოებრივი მაუწყებლის არხები: ჩემი აზრით, საზოგადოებრივ მაუწყებელს უნდა შეუნარჩუნდეს 3 სატელევიზიო და 3 რადიო არხი.

მე ეს ასე წარმომიდგენია:

მე-2 არხი – პოლიტიკა (ძირითადად შენარჩუნდება) + ეთნოუმცირესობების პრობლემები. იქნება ყოველსაათობრივი საინფორმაციო მოკლე გადაცემები (5 წუთი, რამდენჯერმე სრული საინფორმაციო გამოშვება), პრაიმ-ტაიმის დროს – ახალი ამბები უმცირესობების ენებზე! + პარლამენტის სხდომები, პარტიების და პოლიტიკოსების ბრიფინგები. ასევე სასურველია ეკონომიკური ბლოკების და გადაცემების მომზადება, აქვე იქნება დამატებითი პოლიტიკური თოქ-შოუ(ები)ც და დღის ბრიფინგები. უნდა ითქვას, რომ ჩემი აზრით, მეორე არხი ახლოსაა საჭირო კონდიციასთან, თუმცა სტილის და ფორმატის დახვეწა საჭიროა, ბადეც – მოსაწესრიგებელი. ამავე არხზე დილით და საღამოობით შეიძლება იქნეს ქართული ენის კურსი, ისევე როგორც, დასაშვებია – გაკვეთილები სხვადასხვა საგანში ქართულ ენაზე.

მე-3 არხი: – ძირითადი მიმართულება – რეგიონები/სოფელი + განათლება რეგიონებისათვის. ეს არხი ძირითადად იქნება ორიენტირებული რაიონების და სოფლის მოსახლეობაზე. რეგიონების და რაიონების პრობლემების დაიჯესტი, რასაც რეგიონული მაუწყებლების მასალებზე დაყრდნობით მოამზადებენ. სწორედ ეს, და არა რადიო „თავისუფალ ევროპაზე“ კალკირებული ერზაც-გლობალური „პიკ“-ი უნდა ყოფილიყო საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის ამოცანა.

ვფიქრობ, მე-3 არხი, ძირითადად, უნდა ახდენდეს საგანმათლებლო პროგრამების მიწოდებას იმ ხელმოკლე ოჯახებისათვის და ფენებისათვის, სადაც ბავშვების განათლების რესურსები შეზღუდულია. დასამალი არაა, რომ ჯერჯერობით სკოლებში განათლების დონე მთლიანად ქვეყნის მასშტაბით არასაკმარისია. სხვათაშორის, ვერ ვიტყვით, რომ თბილისში საშუალო სკოლის მოსწავლეებისთვის სასკოლო განათლება მნიშვნელოვნად უკეთესია, ვიდრე რაიონებში. მაგრამ თბილისში მოსახლეობის რაღაც ნაწილი მაინც (ვფიქრობ 20-30%) ახერხებს ბავშვების მომზადებას კერძო მასწავლებლებთან, ხოლო თითქმის იმდენივე – კერძო სკოლებში დადის. სოფლის მოსახლეობა (და რაიონებისაც!) ამ შესაძლებლობას თითქმის სრულად მოკლებულია. ამიტომ, სხვადასხვა საგნებში გაკვეთილების თუ ამოცანების განხილვა/გაცნობა, საშინაო დავალებების მიცემა და იმ ტიპის ლექციების ჩატარებაც, როგორც ჩვენს ახალგაზრდობაში თამაზ კვაჭანტირაძე კითხულობდა, საკმაოდ საჭირბოროტდ მიმაჩნია. მესმის, რომ ბევრში ეს ირონიულ ღიმილს გამოიწვევს – რაღა დროს ლექციებიაო. ჯერ ერთი, ვერ ვხვდები, რატომ არ უნდა ვეცადოთ, რომ სოფელში ბავშვების განათლების/მომზადების დონე ავამაღლოთ საზოგადოებრივი ტელევიზიის გამოყენებით – ეს ხომ სერიოზული სოციალური დაკვეთა იქნება! და თან, არა მარტო სოფლებში, და არა მარტო ბავშვები გაეცნობიან სხვადასხვა საინტერესო ლექციებს, თუ მათ მაღალი რანგის პროფესიონალები მოამზადებენ. დარწმუნებული ვარ, ბევრი ცნობილი მეცნიერისათვის თვეში 1 ლექციის მომზადება არ იქნება ძალიან ძნელი ამოცანა და ალბათ, უმრავლესობა, ამას განსაკუთრებული ანაზღაურების გარეშეც დათანხმდება. ეს ლექციები შეიძლება შეეხებოდეს არა მარტო სკოლის საგნებს, არამედ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის აქტუალურ საკითხებს (მაგალითად C ჰეპატიტს თუ ნარკოტიკებს), ან კიდე კულტურის ისტორიას, ქართულ ფოლკლორს… შეიძლება იყოს გადაცემები ავადმყოფის მოვლის თუ ქრონიკული პაციენტების განათლების აქტუალურ საკითხებზე, ხელსაქმის და კულინარიის სფეროებში, თუ რჩევები სხვადასხვა დარგის სპეციალისტებისათვის – განსაკუთრებით სოფლის მეურნეობის და შინამეურნეობის მიმდევრებისათვის, თან თუ ეს ყველაფერი თანხლებული იქნება ფეისბუქის და მობილური აპლიკაციების დანართებით, ნელნელა, მაგრამ მაინც, ეს საზოგადოებრივი არხის პოპულარობას გაზრდის სწორედ იქ და სწორედ მათთვის, სადაც ამის ყველაზე დიდი საჭიროება არსებობს რეგიონებში, სოფლებში, იქ სადაც საზოგადოებრივი არხი ფლობდა უპირატეს რეიტინგს და უნდა დაიბრუნოს.

დაბოლოს, ის წარმატებული გადაცემები, რომელთა რეტინიგის მაჩვვენებლები ზრდას დაგვანახებს, უნდა თანდათან (ნაწილობრივ მაინც) გადმოვიდეს/გამეორდეს მეორე და მესამე არხებიდან პირველ არხზეც. არაა აუცილებელი, რომ ყველა გადაცემა მეორდებოდეს. მაგრამ ეს მიდგომა, – უკეთესის დაწინაურება და წახალისება დროითაც და მატერიალურადაც – უნდა გახდეს სანიმუშო მიდგომა როგორც ჟურნალისტების, ასევე – გადაცემების კარიერული საფეხურების დაგეგმვაში. საერთოდ კი, ალბათ, პირველ არხზე თანდათან პოლიტიკის ხვედრითი წონა დაიკლებს, ხოლო განათლების, ეკოლოგიის, ურბანული პრობლემების, სოციალური ერთობის, ჯანდაცვის და განათლების ხარისხის და ხელმისაწვდომობისა – მოიმატებს.

ფიქრები უკრაინაზე (2013 წლის 1-2 დეკემბერი)

1 დეკემბერი, 20:30 –
ვფიქრობ, უკრაინაში მიმდინარე მომწიფებული რევოლუციის უკან ან არავინ არ დგას (დასავლელ ლიდერებს ვგულისმობ), ან თუ ვინმე დგას, ეს შეიძლება სულაც ვლადიმერ პუტინი იყოს!
პუტინი არ აპატიებს იანუკოვიჩს იმას, რომ მან ლამის მოაწერა ხელი ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებას, და შეეცდება, ახლა ისეთივე (ან მეტი!) სარგებელი ნახოს უკრაინაში დაწყებული არეულობიდან, როგორც 2008 წელს საქართველოში ნახა.

რა თქმა უნდა, იგი ვერ მოახერხებდა უკრაინაში ტანკების შესაყვანად ნიადაგის მომზადებას, მაგრამ ახლა, თუ იანუკოვიჩმა ხელისუფლება ვერ შეინარჩუნა (და ამაში მას, ალბათ, აღარავინ დაეხმარება), სერიოზული შანსია, რომ უკრაინა ორად გაიხლიჩოს და აღმოსავლეთ უკრაინამ რუსეთს პროტექტორატი თხოვოს.

ვლადიმერ პუტინი ერთადერთი “რიცკიანი” მოთამაშეა, რომელიც ასეთ ვა-ბანკზე შეიძლება წავიდეს!

რაც დავწერე, სულაც არ ნიშნავს, რომ იანუკოვიჩს მხარს ვუჭერ! მაგრამ თითქმის დარწმუნებული ვარ, რომ მისი გადადგომის შემთხვევაში პროდასავლელი ლიდერის მოსვლას აღმოსავლეთ უკრაინის პრორუსული მოსახლეობა და მათი პროტექტორი რუსეთი არავითარ შემთხვევაში არ დაუშვებს!
და საკითხი ასე შეიძლება დადგეს – ან უკრაინას კიდევ უფრო პრორუსი ლიდერი ეყოლება, ან ქვეყანა შეიძლება ორად გაიყოს!

1 დეკემბერი – 23:45
კიევის მილიცია არაოფიციალურად (!!!) ავრცელებს ინფორმაციას, რომ ქალაქში 1,6 მილიონი ადამიანი გამოსული ქუჩებში საპროტესტო მიტინგებზე! ამავე დროს იგივე მილიცია ოფიციალურად მხოლოდ 40,000 პროტესტანტის შესახებ იუწყება! ანუ, ეს აშკარა დეზინფორმაციაა, რომ საკუთარი ქვემდებები და ძალადობა გაამართლონ, ამავდროულად გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ქალაქისაკენ ტანკები მოდის!
აი, ეს არის ბიბისის 6-7 საათის წინანდელი კადრები – სადმე იგრძნობა, რომ აქ ათობით ათასი ადამიანია? აღარ ვამბობ ასობით ათასზე და მილიონებზე? და დააკვირდით, რას ამბობს ბიბისის ჟურნალისტი, რომ მილიცია უცებ კვირას სადღაც გაქრა და არავინ უშლის ხელს ხალხს, ააგონ ბარიკადები… სპეციალურად დადგმულ პროვოკაციას ჰგავს ეს – 26 მაისის მსგავსად უნდათ გამოაცხადონ, რომ ქვეყანაში გადატრიალება მზადდებოდა. სამწუხაროდ, მოლოტოვისა კოქტეილებიც იქნება და უარესიც, ალბათ… http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-25174937

2 დეკემბერი – 00:25
თუ ტანკები მართლა მოდის კიევისაკენ, ეს იმას ამტკიცებს, რასაც ვამბობდი.
ეს რევოლუცია იმიტირებულ სპექტაკლს ჰგავს – 45 მილიონიან ქვეყანაში 3,000 კაციანი მიტინგი არ იღებს პრეზიდენტის სასახლეს, თუ ეს ყველაფერი დადგმული არაა.
მოლოტოვის კოქტეილებით “შეშინებულ იანუკოვიჩს” ტანკები შემოჰყავს ქალაქში? D:D
ბარემ ყინწვისის შეთქმულების და “ზილის” ზღაპრებიც მოჰყვნენ…

საინტერესოა, იგივე ევროპელები, რომლებიც 26 მაისის მერეც სააკაშვილის “პროგრესულობაზე” და “დემოკრატიულობაზე” გვაბოლებდნენ – ლისეკი, ბილდტი, ევროპის სახალხო პარტია და სხვები, და მიშას დადგმულ სპექტაკლებზე რომ კურცხლი სდიოდათ, ახლა როგორ აღშფოთდებიან…
D:D:D – ხალხია ცოდო… იმედია, უკრაინულ ოპოზიციას ეყოფა ჭკუა, არ აჰყვეს ამ პროვოკაციას და 2015 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებამდე შეინარჩუნოს ძლიერი საპროტესტო მუხტი ლოზუნგით – “ევროპაში – იანუკოვიჩის გარეშე!”

2 დეკემბერი, 01:29

მიმაჩნია, რომ კიევში მიმდინარე პროტესტი ევროპიდან არ იმართება!

ორი ვარიანტია – ან
1)საერთოდ არც იმართება და ქაოტური მრისხანებაა, რაც სრულიად გასაგებიც იქნებოდა ასეთი ფრუსტრაციის ფონზე, როცა ერთი კვირის წინ ყველას სჯეროდა, რომ ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერა უცილობელი ფაქტი იყო, ან –
2) თუ იმართება, სწორედაც რომ პუტინისაგან იმართება!

ამ ბოლო ვერსიას ორი ქვევარიანტი აქვს –
2ა) – პუტინი ამას იანუკოვიჩის ხელით მართავს და ეს ყველაფერი იანუკოვიჩის ხელისუფლების გასამყარებლადაა, ან
2ბ) – პუტინი ამას იანუკოვიჩის გადმოსაყუდებლად, და უფრო მეტად კი – უკრაინის ორად გასახლეჩად აკეთებს, რათა “ნიღაბი” ისე ჩამოიგლიჯოს, რომ 2008 წელს გამოჩენილი სიფათი ბავშვურ ღიმილად მოეჩვენოს ყველას მსოფლიოში!

თუ ეს ასეა – ძალიან დიდ ვა-ბანკზე მიდის, მაგრამ აქამდე გამოსდიოდა, და გასაგებია, რომ ვისაც გამოსდის, იმას თავს გასდის!
ძალიან მეეჭვება, დღეს ჭკუათმყოფელ უკრაინელ ოპოზიციონერ პოლიტიკოსს იანუკოვიჩის რევოლუციური გადმოგდება ჰქონდეს ერთადერთ და სსასწრაფო ნატვრად… არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ პუტინს აღმოსავლეთ უკრაინაში სპეციალური მე-5 კოლონა არ ჭირდება. იქ მოსახლეობის დიდი ნაწილი სწორედაც რომ პრორუსულია და ეკონომიურადაც ჭიპლარითაა მიბმული რუსეთის ეკონომიკაზე. ხოლო უკრაინის ეკონომიკის 2/3, თუ მეტი არა, სწორედ აღმოსავლეთ უკრაინაზე მოდის…